કહેવાય છે કે ઉંચી ઉડવા માટે ગરુડ જેવી મજબૂત પાંખો હોવી જરૂરી છે, પરંતુ ગોરખપુરની સંગીતા પાંડેએ તેને ખોટી સાબિત કરી. સંગીતાએ ઉંચી ઉડાનનો નવો અધ્યાય લખ્યો છે. પાંખોના રૂપમાં આર્થિક સંકડામણ હોવા છતાં, તે તેના મજબૂત મનોબળને કારણે ઉંચી ઉડવામાં સફળ થયો. સાયકલથી માત્ર 1500 રૂપિયાથી શરૂ થયેલો બિઝનેસ 3 કરોડને પાર કરી ગયો છે. ગોરખપુર યુનિવર્સિટીમાંથી ગ્રેજ્યુએશન પૂર્ણ કરનાર મમતાની આઇકન સંગીતાએ શરૂઆતમાં તેના નવ મહિનાના બાળકનું પાલન-પોષણ કર્યું એટલું જ નહીં પરંતુ સમાજ સાથે કદમ મિલાવીને જીવનને પહાડ જેવું સરળ બનાવ્યું.
તે લગભગ એક દાયકા જૂની છે. ઘરની સ્થિતિ બહુ સારી નહોતી. ગોરખપુર યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક થયેલી સંગીતાએ કોઈ કામ દ્વારા વધારાની આવકનો સ્ત્રોત બનાવવાનું વિચાર્યું. પતિ સંજય પાંડે આ માટે સંમત થયા. આ ક્રમમાં તે એક સંસ્થામાં ગયો. 4,000નો માસિક પગાર નક્કી કરાયો હતો. બીજા દિવસે, જ્યારે તે તેની નવ મહિનાની પુત્રી સાથે કામ પર ગઈ ત્યારે કેટલાક લોકોએ વાંધો ઉઠાવ્યો. કહ્યું કે બાળકનું ધ્યાન રાખવું અને સાથે કામ કરવું શક્ય નથી. વાત ગમતી ન હતી, પણ મજબૂરી અને કંઈક કરવાની ઈચ્છા હતી. બીજા દિવસે તે બાળકને ઘરે મૂકીને કામ પર ગઈ હતી.
મીઠાઈનો ડબ્બો બનાવવાનો વિચાર આવ્યો અને મને આકર્ષ્યો નહીં. તેણે કોના ભલા માટે કામ કરવાનું વિચાર્યું તે વિચારતી રહી. તે માતાના પ્રેમથી વંચિત રહેશે. તેથી તેણે નોકરી છોડી દીધી. સંગીતાએ કહ્યું કે મારે કંઈક કરવું છે. શું કરવું તે નક્કી કરી શક્યો ન હતો. પૈસાની સમસ્યા જુદી છે. નાની શરૂઆત કરવાની હતી. કેટલીકવાર તેણે મીઠાઈનો બોક્સ બનાવતો જોયો હતો. મનમાં આવ્યું કે આ કરી શકાય. ઘરમાં પડેલી રેન્જર સાયકલમાંથી કાચો માલ તલાશી લેવામાં આવ્યો હતો. રૂ.1500ની કિંમતનો કાચો માલ એ જ સાયકલના કેરિયર પર લોડ કર્યા બાદ ઘરે લાવવામાં આવ્યો હતો. તેણી કહે છે કે તે 8 કલાકમાં 100 બોક્સ તૈયાર કરવાનો આનંદ વર્ણવી શકતી નથી.
માર્કેટિંગનો કોઈ અનુભવ નહોતો, સેમ્પલ લઈને માર્કેટમાં ગયો. માર્કેટિંગનો કોઈ અનુભવ નહોતો. કેટલાક વેપારીઓ સાથે વાત કરી. વસ્તુઓ કામ કરતી ન હતી, તેથી તે ઘરે પાછો ફર્યો. બોક્સ દીઠ ઇનપુટ ખર્ચ અને નફો કાઢ્યા પછી, તેઓ ફરીથી બજારમાં ગયા. લોકોએ કહ્યું કે અમને આના કરતા સસ્તા ભાવે મળે છે. કોઈક રીતે તૈયાર માલ કાઢી લેવામાં આવ્યો. કેટલાક લોકો સાથે વાત કર્યા પછી મને ખબર પડી કે લખનૌમાં કાચો માલ સસ્તો મળશે. તેનાથી તમારો ખર્ચ ઓછો થશે. 35 હજારની બચત લઈને લખનઉ પહોંચ્યા. ત્યાં જાણ્યું કે પીકઅપ માલ લઈ જશે તો કોઈક પડ પડી જશે. આ માટે લગભગ બે લાખ રૂપિયાની જરૂર પડશે. હાલ 15 હજારનો માલ બસ દ્વારા લાવવામાં આવ્યો હતો.
દાગીના ગીરો મૂકીને ત્રણ લાખની ગોલ્ડ લોન લીધી અને પેટી તૈયાર કરવાની સાથે મૂડી એકઠી કરવા પર ધ્યાન આપ્યું. દુદા પાસેથી લોન માટે ઘણી કોશિશ કરી પણ પતિની સરકારી સેવા (ટ્રાફિક પોલીસમેન) આડે આવી. તેણે પોતાના ઘરેણાં ગીરો મૂકીને ત્રણ લાખની ગોલ્ડ લોન લીધી હતી. કાચા માલનું એક વાહન લખનૌથી લાવવામાં આવ્યું હતું. આ સામગ્રીમાંથી બનેલા બોક્સના માર્કેટિંગથી થોડો ફાયદો થયો. સાથે સાથે હિંમત પણ વધી. સસ્તા માલ દ્વારા ઇનપુટ કોસ્ટ ઘટાડવા ફરી એકવાર દિલ્હી તરફ વળ્યા. અહીં તેમને વેપારીઓનો સારો સહકાર મળ્યો. કાચો માલ ક્રેડિટ પર મળવા લાગ્યો.
ફેક્ટરી માટે 35 લાખની લોન લીધી, અત્યાર સુધી તે પોતાના નાના ઘરમાંથી કામ કરતી હતી. જેમ જેમ ધંધો વધતો ગયો તેમ તેમ જગ્યા ઓછી પડી એટલે તેણે ફેક્ટરી માટે 35 લાખની લોન લીધી. બિઝનેસ વધારવા માટે બીજી 50 લાખની લોન લીધી. અગાઉ સાયકલ દ્વારા અને પછી બે હાથગાડી દ્વારા સપ્લાય કરવામાં આવતો હતો, આજે આ માટે તેમની પાસે પોતાની જાદુઈ, ટેમ્પો અને બેટરીથી ચાલતી ઓટો રિક્ષા છે. મારા માટે પણ સ્કૂટી અને કાર. એક પુત્ર અને બે પુત્રી સારી શાળામાં શિક્ષણ મેળવી રહ્યા છે.
મોટા શહેરની જાણીતી દુકાનો તેમના ગ્રાહકો છે પૂર્વાંચલના લીલા મોટા શહેરની જાણીતી દુકાનો તેમના ગ્રાહકો છે. મીઠાઈના બોક્સ સાથે પિઝા, કેક પણ બનાવે છે. ઉત્પાદનો શ્રેષ્ઠ ગુણવત્તાના હોય તેની ખાતરી કરવા માટે દિલ્હીના કારીગરોને પણ રાખવામાં આવ્યા છે. તેઓ કામ કરે છે તેમજ અન્યને તાલીમ પણ આપે છે. તે 100 મહિલાઓ અને એક ડઝન પુરૂષોને પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રોજગાર પ્રદાન કરી રહી છે. ગુણવત્તાયુક્ત કાચા માલની શોધમાં તે પંજાબ, પશ્ચિમ બંગાળ, ગુજરાત, રાજસ્થાન જાય છે. સંગીતા કહે છે કે તે તેના સંઘર્ષના દિવસોને ભૂલતી નથી. તેથી જ ઘણી નોકરી કરતી મહિલાઓ નિરાધાર છે. કેટલાકને નાના બાળકો પણ છે. હું તેમને ઘરે મોકલવામાં આવેલ કાચો માલ મેળવી લઉં છું. આનાથી તે કામ કરી શકશે અને બાળકોનું ધ્યાન પણ રાખી શકશે. કેટલાક વિકલાંગ પણ છે. જેમના માટે ચાલવું મુશ્કેલ છે. કેટલાક બહેરા પણ છે.