સનાતન ધર્મમાં તિલક લગાવવાનું ઘણું મહત્વ જણાવવામાં આવ્યું છે. એવી માન્યતા છે કે કપાળ પર તિલક લગાવવાથી વ્યક્તિની આજ્ઞાશક્તિ જાગૃત થાય છે.જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર વિવિધ પ્રકારની વસ્તુઓથી તિલક લગાવવાથી અશુભ ગ્રહોની અસર દૂર થાય છે. વૈદિક પરંપરામાં તિલક લગાવવા માટે વિવિધ પ્રકારની સામગ્રીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. પરંતુ તે વ્યક્તિ કયા અનુયાયીનો છે તેના પર આધાર રાખે છે. અને તમારો ઉદ્દેશ્ય શું છે. જો તમે ગૃહસ્થ હોવ તો વિવિધ પ્રકારના તિલક લગાવવામાં આવે છે, અને સંન્યાસીઓ માટે અલગ પ્રકારનું તિલક છે. તો ચાલો આ વિશે વિગતવાર જાણીએ.
જાણો કઈ કઈ વસ્તુઓ સાથે તિલક લગાવવામાં આવે છે
શાસ્ત્રો અનુસાર તિલક લગાવવા માટે અનેક પ્રકારની સામગ્રીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તિલક લગાવવાનો હેતુ દેવતાઓ અને ભક્તોના હેતુ પર આધાર રાખે છે.
ચંદનનું તિલક
શાસ્ત્રોમાં ચંદનનું તિલક લગાવવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. પરંતુ અલગ-અલગ દેવતાઓ માટે અલગ-અલગ રંગોના ચંદનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે માતા ભગવતીની પૂજા માટે લાલ ચંદન, ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા માટે પીળા ચંદન અને ભગવાન શિવની પૂજા માટે સફેદ ચંદનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
કુમકુમ તિલક
કુમકુમ એ રોલીની જેમ પાવડર છે. કુમકુમનો ઉપયોગ તમામ દેવી-દેવતાઓની પૂજા માટે થાય છે. આ સાથે તેનો ઉપયોગ સામાન્ય પૂજામાં પણ થાય છે.
અષ્ટગંધનું તિલક
અષ્ટગંધાનો છછુંદર આઠ અલગ-અલગ પદાર્થોથી બનેલો છે. તે સામાન્ય રીતે ચંદન, કેસર, હળદર, ઘી, દૂધ, ગાયના છાણ, બિલ્વપત્ર અને જટામાંસીથી બને છે. આ તિલકનો ઉપયોગ ભગવાન શિવ અને દેવીના ઉપાસકો કરે છે.
તિલકના પ્રકાર
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, વિવિધ સંપ્રદાયોના ભક્તો વિવિધ પ્રકારના તિલક લગાવે છે. જેમ ભગવાન વિષ્ણુના ઉપાસકો શ્રીવત્સના આકારમાં તિલક લગાવે છે, જ્યારે ભગવાન શિવના ઉપાસકો ત્રિપુંડનું તિલક લગાવે છે. આ સાથે જ દેવીના ઉપાસકો કપાળ પર ગોળ બિંદી લગાવે છે.